18 października – Europejski Dzień Przeciwko Handlowi Ludźmi

Wolność nie jest towarem. Razem przeciw współczesnemu niewolnictwu

18 października 2025 roku już po raz dziewiętnasty obchodzony jest Europejski Dzień Przeciwko Handlowi Ludźmi – święto, które przypomina, że wolność i godność człowieka nigdy nie mogą być przedmiotem handlu. W całej Unii Europejskiej, również w Polsce, ten dzień służy refleksji, edukacji i wzmocnieniu solidarności wobec ofiar współczesnego niewolnictwa.

Handel ludźmi to jedno z najpoważniejszych przestępstw przeciwko człowieczeństwu. To proceder, który – mimo rozwoju technologii, prawa i współpracy międzynarodowej – wciąż pochłania miliony ofiar na całym świecie. Według danych ONZ i Międzynarodowej Organizacji Pracy co roku nawet 2 miliony osób pada ofiarą tego przestępstwa, a jedna trzecia z nich to dzieci.

Handel ludźmi – współczesna forma niewolnictwa

Zgodnie z art. 115 § 22 Kodeksu karnego, handel ludźmi obejmuje szereg działań – od werbowania, transportu i przekazywania, po przechowywanie i przyjmowanie osób – przy użyciu przemocy, groźby, oszustwa, nadużycia zależności czy wykorzystania bezradności. Celem tych działań jest wyzysk człowieka – niezależnie od jego wieku, płci czy narodowości.

Najczęściej ofiary są zmuszane do pracy przymusowej, prostytucji, żebractwa, a nawet do oddawania organów. Coraz częściej przestępcy wykorzystują też nowe formy zniewolenia – tzw. niewolnictwo domowe, fikcyjne małżeństwa, przymus do popełniania przestępstw czy wyłudzania świadczeń socjalnych.

Niepokojącym zjawiskiem ostatnich lat jest przeniesienie części działań przestępczych do internetu. Werbunek poprzez portale społecznościowe, ogłoszenia o „atrakcyjnej pracy za granicą” czy fałszywe oferty małżeństw stał się nowym narzędziem w rękach handlarzy ludźmi.

Polska – kraj pochodzenia, tranzytu i celu

Polska, podobnie jak wiele krajów Unii Europejskiej, ma potrójny status: jest krajem pochodzenia, tranzytowym oraz docelowym dla ofiar handlu ludźmi. Oznacza to, że z naszego kraju wyjeżdżają osoby, które mogą paść ofiarą wyzysku za granicą, ale też że do Polski trafiają cudzoziemcy wykorzystywani w różnych sektorach gospodarki.

Szczególnie narażone na działania przestępców są osoby młode, bezrobotne, z ubogich środowisk lub pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych. To właśnie do nich kierowane są oferty „legalnej pracy” w kraju lub za granicą, które w rzeczywistości okazują się pułapką.

Pomorski Zespół – 10 lat walki o świadomość i bezpieczeństwo

Na Pomorzu działania w tym zakresie od lat koordynuje Pomorski Wojewódzki Zespół do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, powołany zarządzeniem Wojewody Pomorskiego w 2015 roku. Zespół działa jako ciało doradcze i opiniodawcze, wspierając koordynację systemu pomocy społecznej i wspierając ofiary tego przestępstwa.

W ciągu dziesięciu lat funkcjonowania Zespół:

• przeprowadził liczne kampanie informacyjne dotyczące bezpiecznych wyjazdów za granicę i legalnych ofert pracy,
• zorganizował konferencje, szkolenia i konkursy dla młodzieży i pracowników instytucji publicznych,
• nawiązał współpracę z fundacjami, samorządami i organizacjami pozarządowymi,
• stworzył skuteczną sieć wymiany informacji pomiędzy służbami i instytucjami,
• wziął udział w wielu inicjatywach profilaktycznych, w których uczestniczyło ponad 10 tysięcy osób.

Jak podkreśla kmdr ppor. SG dr Robert Mroczek, Przewodniczący Pomorskiego Zespołu:

„Najważniejszym elementem przeciwdziałania handlowi ludźmi jest świadomość. Edukacja, czujność i gotowość reagowania mogą uratować czyjeś życie. Tylko wspólnymi siłami możemy przerwać łańcuch współczesnego niewolnictwa.”

Jak rozpoznać i jak reagować?

Ofiary handlu ludźmi często nie zdają sobie sprawy, że są wykorzystywane. Strach, zależność ekonomiczna czy bariery językowe sprawiają, że nie zgłaszają się po pomoc. Dlatego tak ważne jest, by reagować na sygnały ostrzegawcze.

Zwróć uwagę, jeśli:

• ktoś nie ma kontroli nad swoimi dokumentami,
• boi się kontaktu z innymi, unika rozmowy,
• pracuje w nieludzkich warunkach, bez zapłaty lub odpoczynku,
• towarzyszy mu osoba „pilnująca” jego zachowania.

Zgłoś podejrzenie:
112 – numer alarmowy
 Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi – tel. +48 22 628 01 20 lub +48 22 628 99 99
www.kcik.pl

Na Pomorzu pomocy udziela także Pomorski Wojewódzki Zespół ds. Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi
- tel: +48 58 307 71 56, +48 58 307 72 87

Nie bądź obojętny

Europejski Dzień Przeciwko Handlowi Ludźmi to nie tylko data w kalendarzu. To przypomnienie, że każdy z nas może mieć wpływ – poprzez edukację, czujność i reagowanie. W świecie, w którym człowiek wciąż bywa towarem, głos sprzeciwu wobec handlu ludźmi staje się obowiązkiem każdego, kto wierzy w godność i wolność drugiego człowieka.